تحقق اهداف تربیتی در آموزش ریاضی از دیدگاه معلمان مقطع ابتدایی شهر قم در سال تحصیلی 1402-1401

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران

10.22091/jrim.2023.9493.1030

چکیده

هدف از انجام این پژوهش، بررسی میزان تحقق اهداف تربیتی در آموزش درس ریاضی از نظر معلمان مقطع ابتدایی شهر قم است. این تحقیق دارای رویکرد کیفی، هدف کاربردی و ماهیت توصیفی است. نمونه‌‌گیری هدفمند و مطابق با قاعده اشباع‌‌نظری، شامل ۳۰ نفر آزمودنی است. ابزار جمع‌‌آوری داده‌ها، پرسش‌‌نامه محقق‌‌ساخته و مصاحبه نیمه‌‌ساختار‌‌یافته است. داده‌ها توسط نرم‌‌افزار MAXQDA10 بررسی و کدگذاری شده‌‌اند. نتایج حاصل از نظرات آزمودنی‌‌ها و تحلیل داده‌‌ها نشان می‌‌دهد که در محتوای آموزشی درس ریاضی و تدریس معلمان به برخی اهداف آموزشی و تربیتی مانند: درک مفهوم عدد و محاسبات ریاضی، روحیه کاوش‌‌گری، حل مسأله، تفاوت در علاقه و استعداد دانش‌‌آموزان، توجه شده‌‌است. اما به این اهداف تربیتی مانند: کارآیی آموزش ریاضی با نیازهای جامعه، پرورش قوای تخیل، بررسی نقادانه، کشف نظم و دقت در جهان، رشد مکارم اخلاقی و معنوی و استفاده از نظرات اندیشمندان علم ریاضی کمتر توجه شده است. همچنین آزمودنی‌‌ها به مشکلات موجود در آموزش ریاضی، شایستگی و ارتقای مهارت حرفه‌‌ای معلمان و استفاده از امکانات عصر دیجیتال نیز پرداخته‌‌اند که در متن آمده‌‌است.

تازه های تحقیق

1) یافته‌‌های پژوهش نشان می‌‌دهد که تعداد معلمانی که به اهداف تربیتی در آموزش ریاضی توجه داشتند، بسیار کم بود، آنان در فرآیند پژوهش و با اشاره محقق، بیان کردند که به وجود این هدف‌‌ها در درس ریاضی معتقد هستند یا نیستند. تقریباً تمامی پیشینه تحقیق نشان می‌‌دهد که پژوهشگران حوزه آموزش ریاضی در کشور و خارج از کشور نیز به اهداف آموزشی درس ریاضی بیشتر از اهداف تربیتی توجه نشان داده‌‌اند؛

2) از میان اهداف‌‌تربیتی که آزمودنی‌‌ها به آن اشاره کردند: درک مفهوم عدد، حل‌‌مسئله و استدلال ریاضیاتی بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داد. بنابراین می‌‌توان گفت: زمینه‌‌های موجود برای رسیدن به اهداف ذکر شده نسبت به سایر اهداف بیشتر فراهم شده‌‌است. 

3) در پژوهش حاضر مشخص شد که درک مفهوم عدد اولین اولویت است و برخی هدف‌‌های تربیتی نظیر: تفکر خلاق و تفکر نقاد در نظر گرفته نشده و یا در اولویت قرار نمی‌گیرند. 

4) بیشتر آزمودنی‌‌ها در رابطه با اندیشمندان علم ریاضیات و دیدگاه هایشان اظهار بی‌‌اطلاعی کردند. تعداد آزمودنی‌‌هایی که در این‌‌باره صحبت کردند، انگشت‌‌شمار بود؛ در حالی که اهمیت مطالعات تطبیقی و به‌‌روزرسانی دانش بر هیچکس پوشیده نیست؛

5) برخی آزمودنی‌‌ها معتقد بودند: در حالی‌‌که شیوه‌‌های فعال و نوین تدریس را می‌‌دانند، امکان اجرای آن در کلاس درس مهیا نیست، زیرا برای رسیدن به هر هدفی باید ابتدا مقدمات و امکانات رسیدن به آن هدف فراهم شود. از دید بسیاری از آن‌‌ها مهم‌‌ترین چالش‌های رسیدن به اهداف تربینی در درس ریاضی عبارت بود از: عدم شایستگی و مهارت حرفه‌‌ای معلمان، محتوای ناکارآمد کتب درسی، تراکم زیاد دانش‌‌آموزان در کلاس‌‌، حجم بالای کتاب، بودجه‌‌بندی نامناسب و عدم درک برخی مفاهیم انتزاعی ارائه شده که تناسبی با سن دانش آموز ندارد. 

6) استفاده از امکانات فضای مجازی و توانایی‌‌های عصر دیجیتال در مبادله اطلاعات و برقراری ارتباطات، مانند آنچه در شبکه آموزشی شاد انجام شد، موضوعی بود که مورد تأکید 6 نفر از آزمودنی‌‌ها قرار گرفت. 

کلیدواژه‌ها


ابراهیم‌‌زاده، عیسی (1397). فلسفه تربیت. تهران: دانشگاه پیام‌‌نور.
جبارزاده، مهران (1391). بررسی تأثیر ریاضیات بر مهارت‌های زندگی از نگاه اندیشمندان ریاضیدان. پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد، دانشکده تحصیلات تکمیلی دانشگاه بوشهر
حسینخانی، محمد و منصوری، سعیده (1396). ضرورت توجه معلمان به پرورش قدرت تفکر و خلاقیت در آموزش ریاضیات مقطع ابتدایی. سومین کنفرانس سراسری دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روان‌شناسی ایران.
خواستار، حمزه (1388). ارائه روشی برای محاسبه پایایی مرحله کدگذاری در مصاحبه‌‌های پژوهشی. فصلنامه روش‌‌شناسی علوم انسانی، 15(58)، 161-174.
رستگار، سحر (1396). اثربخشی آموزش حل مسئله بر خلاقیت و تفکر انتقادی دانش‌‌آموزان پایه چهارم دبستان مدارس علوی. مطالعات روان‌‌شناسی و علوم تربیتی، 3(4)، 189-200.
سرکار‌‌آرانی، محمدرضا (1380). روش آموزش ریاضی دوره ابتدایی ژاپن. فصلنامه تعلیم و تربیت، 65، 124-107.
کرامتی، محمدرضا (1395). آموزش ریاضی در مدارس امروز. تهران: انتشارات زندگی شاد.
میری، محمدحسین و قبیتی‌‌زاده، مهدی (1400). تبیین اهداف تربیتی کودکان با تأکید بر رویکرد فضیلت‌‌گرایانه از منظر خواجه نصیرالدین طوسی. پژوهش‌‌نامه اخلاق، 52، 86-69.
Andreas, R. (2003). Validity and reliability tests in case study research: a literature review with “hands-on applications for each research phase. Qualitative Market research: An international Journal, 6(2), 75-86.
Begovic, Z., Kolar-Super, R., & Durdevic Babic, I. (2015). Higher Goals in Mathematics Education. Croatia: University of Osijek.
Benton, L., Saunders, P., Kalas, I., Hoyles, C., Noss, R. (2018). Designing for learning mathematics through programming: A case study of pupils engaging with place value. International Journal of Child-Computer Interaction, 16, 68-76.
Carre, Dvid, (1995), Is Underestanding the Professional Knowledge of Teachers a Theory-Practice Problem? Journal of Philosophy of Education, Vol. 29, No.3, P. 311-331
Ebrahimzadeh, Eisa (2018). Philosophy of Education. Tehran: Payame Noor University. (In presian).
Gravemeijer, K., Stephan, M., Julie, C., Lin, F. L., & Ohtani, M. (2017). What Mathematics Education May Prepare Students for the Society of the Future? Journal of Sci and Math Educ 15, 105-123.
Hosseinkhani, Mohammad; Mansouri, Saideh (2017). The Necessity of Teachers' Attention to Cultivating Thinking Skills and Creativity in Elementary Mathematics Education. Third National Conference on Knowledge and Technology of Educational Sciences, Social Studies, and Psychology of Iran. (In presian).
Jabbarzadeh, Mehran (2012). Investigating the Impact of Mathematics on Life Skills from the Perspective of Mathematicians. Master's Thesis, Faculty of Continuing Education, Bushehr. (In Persian)
Grabowski, B. (2007). Game playing for maths learning: Cooperative or Not? Journal of Equcational Technology, 38, 249-259.
Khastar, Hamzeh (2009). Proposing a Method for Calculating the Reliability of the Coding Phase in Research Interviews. Journal of Methodology of Humanities Sciences, 15(58), 161-174. (In Persian).
Keramati, Mohammad Reza (2016). Mathematics Education in Today's Schools. Tehran: Zendegi Shad Publications. (In Persian).
Lipman, Matthew (1997), Thinking in Education. Cambridge mass. Cambridge university press.
Moorhead, Gregory and Ricky W. Griffin (1989). Organizational Behavior, 2nd ed. Boston: Houghton Mifflin Company.
Osborne, D (2002), Critical thinking skill–building for facilitator’s metacognition. The master Facliltator Journal, Retrieved from https://sid.ir/paper/580828/en
Rastegar, Sahar (2017). The Effectiveness of Problem-Solving Instruction on the Creativity and Critical Thinking of Fourth-Grade Students in Alavi Schools. Psychological Studies and Educational Sciences, 3(4), 189-200. (In Persian).
Sarkare Arani, Mohammad Reza (2001). Teaching Methods for Elementary Mathematics in Japan. Education and Training, 65, 124-107. (In Persian).
Santrock, J, w (2007), Child Development, New York: McGraw- Hill.
Miri, Mohammad Hussein; Ghobitizadeh, Mehdi (2021). Explaining the Educational Goals of Children with an Emphasis on the Virtue Ethical Approach from the Perspective of Khajeh Nasir al-Din Tusi. Ethics Research Journal, 52, 86-69. (In Persian).