اعتباریابی چارچوب تحول فرهنگ یادگیری دانشجویان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مدیریت آموزشی، دانشکده هدی، قم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر اعتباربخشی چارچوب تحول فرهنگ یادگیری دانشجویان می‌‌باشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف بنیادی و از لحاظ نحوه گردآوری داده به روش پیمایشی انجام گردید. در این پژوهش از طریق اجرای پرسش‌‌نامه محقق‌ساخته و با استفاده از نمونه‌‌گیری تصادفی طبقه‌‌ای به بررسی نظرات 260 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی پرداخته شد. روایی صوری و محتوایی پرسش‌‌نامه مورد تأیید متخصصان حوزه آموزش عالی و فرهنگ دانشگاهی قرار گرفت و پایایی پرسش‌‌نامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ بالاتر از (0.70) به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده‌‌های حاصل از اجرای پرسش‌‌نامه از آزمون‌‌های تحلیل عاملی تأییدی (CFI) مرتبه اول و مرتبه دوم و الگوی معادلات ساختاری (SEM) با نرم‌افزار آماری (Amos Graphics) استفاده شد. در نهایت چارچوبی جامع جهت تحول فرهنگ یادگیری دانشجویان مورد تأیید قرار گرفت.
 

تازه های تحقیق

پرورش ارزش‌‌های تعلیم و تعلّم به عنوان محور ثقل و عامل اصلی تحول فرهنگ یادگیری دانشجویان شناخته می‌‌شود. بازنگری و توسعه ارزش‌‌های حقیقی علم اندوزی از ضروریات تحول فرهنگ یادگیری دانشجویان به شمار می‌‌رود. فرهنگ متشکل از مجموعه ارزش‌‌ها، هنجارها، اصول و باورهای اعضا می‌‌باشد، اگر ارزش‌‌های مطرح در آن با نواقص جدی همراه باشند، دیگر نمی‌‌توان آن فرهنگ را فرهنگی قوی و با اصالت نام نهاد که هدایت‌کننده منش و رفتار عاملان یادگیری باشد. در موقعیت‌‌های یادگیری، دانشجویان و اعضای هیأت علمی باید حامل ارزش‌‌های علمی و توسعه‌دهنده اصول آن باشند. پرورش ارزش‌‌های تعلیم و تعلّم از چهار مقوله فرعیِ: توسعه ارزش‌‌های علمی و آکادمی، توسعه اخلاق دانشجویی، تغییر نگرش استادان به علم‌ورزی و توسعه صفات و ارزش‌‌های معلمی تشکیل شده است.

موجبات علّی شامل عواملی می‌‌شوند که به طور مستقیم به پدیده اصلی پژوهش مربوط می‌‌شود. در این پژوهش موجبات علّی تحول فرهنگ یادگیری دانشجویان از چهار مقوله اصلی: منش علمی، جذب و پذیرش، مدیریت دانشگاه‌‌محور و تعاملات علمی تشکیل شدند. شرایط زمینه‌‌ای نیز موقعیتی را ایجاد می‌‌کنند که در آن راهبردها می‌‌توانند بر پدیده اصلی پژوهش اثرگذار باشند. راهبردها و پدیده محوری متأثر از شرایط و بستری هستند که در آن به وقوع می‌‌پیوندند. در این پژوهش شرایط زمینه‌‌ای تحول فرهنگ یادگیری دانشجویان از پنج مقوله اصلیِ: فرهنگ نقد، منابع و ظرفیت‌‌ها، فضا سازی، اصلاح ساختار داخلی و بسترسازی تحول تشکیل شدند. بسترسازی تحول می‌تواند نقش زیادی را در تبیین شرایط زمینه‌‌ای ایفا نماید. ایجاد تغییر در متن سازمان دانشگاه به عنوان یک محیط پیچیده کار آسانی نیست. احساس نیاز به تغییر می‌‌تواند با توجه و درک نگاه عمومی جامعه دانشگاه بهشتی به تغییر فرهنگ یادگیری، استفاده از مدیریت برداشت و عطفِ توجه جامعه علمی به لزوم تغییر فرهنگ یادگیری، فراهم ساختن شرایط لازم جهت طرح واقع‌‌گرایانه‌‌ی ضعف‌‌ها و مسائل موجود و تحقیق پیرامون آنها و ایجاد انگیزه لازم در استادان برای تغییر وضعیت فرهنگ یادگیری صورت پذیرد. همچنین لازم است که جهت بسترسازی تحول، نوعی مطالبه‌‌گری اجتماعی برای تغییر و بهبود وجود داشته باشد. به بیان دیگر باید نظام اجتماعی حاکم بر دانشگاه از بازتولید و حفظ وضع موجود روی گردانده و طالب تغییر و تعالی وضعیت یادگیری و یاددهی باشد. روحیه تغییر و رشد در نهادهای اجتماعی ایجاد شده و بر مسئولیت‌‌پذیری و حرکت و پیشرفت در دانشگاه تأکید ورزد. جهت پرورش ارزش‌‌های تعلیم، تعلّم و تحول فرهنگ یادگیری دانشجویان باید راهبردها و مکانیسم‌‌هایی اساسی به کار گرفته شود. این راهبردها به دو دسته راهبردهای تعالی‌‌بخشی و ساختاربخشی تقسیم شدند. منظور از راهبردهای تعالی‌‌بخشی مجموعه اقدامات و راهکارهایی است که جنبه نرم‌‌افزاری داشته و با بعد انسانی (عاملان یادگیری اعم از مدیران آموزشی، اعضای هیأت علمی، دانشجویان) ارتباط دارد. راهبردهای تعالی‌‌بخشی شامل مقولات فرعی (ایجاد انگیزه و افق یادگیری، توسعه پویایی علمی، بهبود کیفیت زندگی اعضای هیأت علمی دانشگاه، توانمندسازی استادان و گروه‌‌های آموزشی) می‌‌گردد. منظور از راهبردهای ساختاربخشی نیز مجموعه اقدامات و راهکارهایی است که با بعد ساختاری و برنامه‌‌های دانشگاه ارتباط دارد. خرده مقولات مطرح در این بعد شامل: گسترش ارتباط دانشگاه با صنعت و کاربردی سازی علم، بهبود برنامه‌‌ریزی و محتوای آموزشی، اصلاح سیستم ارزیابی عملکرد و اصلاح قوانین و آیین‌نامه‌‌ها می‌‌گردد. شرایط مداخله‌‌گر به عنوان زمینه‌‌ی وسیع‌‌تری نسبت به تحول فرهنگ یادگیری دانشجویان در نظر گرفته می‌‌شود که می‌‌تواند موجبات تسهیل یا محدودیت راهبردها و پرورش ارزش‌‌های تعلیم و تعلّم را فراهم کند. وضعیت موجود فرهنگ یادگیری دانشجویان و بخش عمده‌‌ای از آسیب‌‌های مطرح در آن منبعث از شرایط بیرونی دانشگاه و بستر عام آن می‌‌باشد. مقوله‌‌ی مدیریت اجتماعی نقش اساسی را در تبیین شرایط مداخله‌‌گر ایفا می‌نماید.   فرایند تحول فرهنگ یادگیری دانشجویان تحت تأثیر شرایط زمینه‌‌ای و مداخله‌‌گر، پیامدهای مختلفی به همراه دارد. این پیامدها در قالب یک مقوله کلی اعتلای علمی و اجتماعی دسته‌‌بندی گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Framework Validation of the Change of Students' Learning Culture

نویسنده [English]

  • Zahra Maarefvand
Assistant Professor, Department of Educational Management, Hoda University, Qom, Iran.
چکیده [English]

The aim of the current research is to validate the framework of the change of students' learning culture. The current research is fundamental in terms of its purpose. Also, in terms of the method of data collection it was done by survey method. In this research, the opinions of 260 faculty members of Shahid Beheshti University were obtained through the implementation of a researcher-made questionnaire and they were examined using stratified random sampling. The face and content validity of the questionnaire were approved by experts in the area of higher education as well as university culture, and the reliability of the questionnaire was obtained using Cronbach's alpha coefficient; it was higher than (0.70). To analyze the data obtained from the implementation of the questionnaire, first and second confirmatory factor analysis (CFI) tests and structural equation modeling (SEM) were used through statistical software (Amos Graphics). Finally, a comprehensive framework for the change of students' learning culture was approved.

کلیدواژه‌ها [English]

  • change
  • culture
  • framework
  • students
  • learning

مراجع

ترکاشوند، معصومه (1390). بررسی پدیدارشناختی فرهنگ یادگیری در آموزش مجازی (مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه مجازی علم وصنعت). پایان‌نامه مقطع نامشخص. دانشگاه تربیت معلم تهران، دانشکده علوم تربیتی.
خاکباز، عظیمه سادات (1389). شناسایی مولفه‌های فرهنگ دیسیپلینی از طریق بررسی و مقایسه فرهنگ رشته‌‌ای در دو رشته ریاضی و علوم تربیتی. طرح پژوهشی. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی.
خوش‌‌دامن، صدیقه و آیتی، محسن (1391). مقایسه فرهنگ آموزش و یادگیری در دو نسل اعضای هیأت علمی دانشگاه بیرجند از منظر نقش استاد. فصل‌‌نامه مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، پیاپی 26، 7(2)، 108-85.
ذوالفقارزاده، محمدمهدی و امیری، علی نقی و زارعی متین، حسن (1390). کشف فرهنگ دانشگاه واکاوی نظری و گونه‌‌شناختی مطالعات فرهنگ دانشگاهی. اندیشه مدیریت راهبردی، 5(1)، 97-45.
سراجی، فرهاد (1391). محیط‌‌های یادگیری مجازی، امکانی برای کمک به بهبود فرهنگ یادگیری. راهبرد فرهنگ، 17 و 18، 49-27.
غیاثی ندوشن، سعید (1392). طراحی الگوی استقرار نظام جانشین پروری در مدیریت دانشگاه‌‌های دولتی تحت پوشش وزارت علوم شهر تهران. رساله دکتری. دانشکده علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی.
صباغیان، زهرا (1388). فرهنگ دانشگاهی: یک چارچوب پژوهشی در رویکردها و چشم‌اندازهای نو در آموزش عالی. به اهتمام محمد یمنی دوزی سرخابی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی اجتماعی.
فاضلی، نعمت الله (1382). بررسی تطبیقی فرهنگ دانشگاهی ایران و بریتانیا. نامه انسان‌شناسی. 1(3)، 132-93.
فراستخواه، مقصود (1389). مجازی شدن محیط‌های یاددهی و یادگیری، تحولات پارادایمی و بایسته‌‌های فرهنگی. برگ فرهنگ. 21، 102-86.
فراستخواه، مقصود (1392). دانشگاه همچون فضا. ماهنامه مهرنامه. 31، 203-200.
محبی‌‌امین، سکینه و ربیعی، مهدی (1394). نظریه زمینه‌‌ای تدریس خلاق: رویکردی فرهنگی به تدریس در آموزش عالی. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 5(2)، 53-25.
معارف‌وند، زهرا (1396). طراحی الگوی تحول فرهنگ یادگیری دانشجویان. رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
Akbar, A., & Picard, M. (2020). Academic integrity in the Muslim world: a conceptual map of challenges of culture. International Journal for Educational Integrity, 16(1), 1-20.
Cox, B. E. & McIntosh, K. L. & Reason, R.D. & Terenzin, P.T. (2011). A Culture of Teaching: Policy, Perception, and Practice in Higher Education, Res High Educ: 52, pp. 808–829.
Euler, D. (2010). Shaping learning cultures: a strategic challenge for universities: changing cultures in higher education , pp 75-84. Available at: Http://link.springer.com
Ehlers, U.D. & Schneckenberg, D. (2009). Changing Cultures in Higher Education: Available at: http://link.springer.com
Fazli, N. (2002). Comparative study of Iranian and British university culture. Anthropology letter. first volume, third issue, pp. 132-93. (In Persian).
Federkeil, G. (2008). Rankings and quality assurance in higher education', Higher Education in Europe, 33: 2, pp. 219-231.
Feixas, M. & Zellweger, F. (2010). Faculty development in context: Changing learning cultures in Higher Education. Available at: https://books.google.com
Farstkhah, M. (2009) Virtualization of teaching and learning environments, paradigmatic changes and cultural requirements. Culture leaf. No. 21. pp. 102-86. (In Persian).
Farastkhah, M. (2012). University as space. Mehranamah monthly. Number 31: pp. 203-200. (In Persian).
Ghiashi Nadushan, S. (2012). Designing a model for the establishment of succession system in the management of public universities covered by the Ministry of Science of Tehran. Ph.D. Thesis. Faculty of Educational Sciences, Shahid Beheshti University. (In Persian).
Hays, S.M. (2008). Restructuring for a brighter future: organizational design and culture change in 21st century higher education. , Available at: http://www.regent.edu
Khakbaz, A.S. (2009). Identifying the components of disciplinary culture through the examination and comparison of disciplinary culture in two fields of mathematics and educational sciences. Research design. Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University. (In Persian).
Khamis, A. (2012). Academic staff’s perceptions of characteristics of learning organization in a higher learning institution: International Journal of Educational Management; 26(1), pp. 55-82.
Khoshdaman, S. and Aiti, M. (2012). Comparison of teaching and learning culture in two generations of academic staff members of Birjand University from the perspective of the professor's role. Social-Cultural Studies of Khorasan Quarterly, 7th year, number 2, serial 26, pp. 85-108. (In Persian).
Kumpulainen, K. & Renshaw P. (2007). Cultures of learning. International Journal of Educational Research 46, 109-115.
Kucharska, W., & Rebelo, T. (2022). Knowledge sharing and knowledge hiding in light of the mistakes acceptance component of learning culture-knowledge culture and human capital implications. The Learning Organization, (ahead-of-print).
Maarefvand, Z. (2016). Designing the change model of students' learning culture. Ph.D. Thesis. Shahid Beheshti University. Faculty of Education and Psychology.
(In Persian).
Mok, K.h. (2005). The quest for world Class University: Quality assurance and international benchmarking in Hong Kong. Quality Assurance in Education, 13(4), pp. 277-304.
Mohibi Amin, S. and Rabiei, M. (2014). Grounded theory of creative teaching: a cultural approach to teaching in higher education. Quarterly Journal of Innovation and Creativity in Humanities, 5th Volume, 2nd Issue, pp. 25-53. (In Persian).
Patria, B. (2012). Change management in the higher education context: A case of student-centred learning implementation. International Journal of Education, 4(4), 176.
Pike, T. W. (2010). Collaboration networks and scientific impact among behavioral ecologists. Behavioral Ecology, 21(2), 431-435.
Ramburuth, P. & Tani, M. (2009). The impact of culture on learning: exploring student perceptions. Multicultural Education & Technology Journal, Vol. 3, Issue 3,
pp. 182-195.
Sabbaghian, Z. (2008). Academic culture: a research framework. In: New approaches and prospects in higher education. to the attention of Mohammad Yemeni Dozi Sorkhabi, Research Institute of Cultural and Social Studies. (In Persian).
Seraji, F. (2012). Virtual learning Environments, an Opportunity to Help Promote the Culture of Learning. Strategy for culture. Volume 5, Issue 17-18. (In Persian).
Sheridan, N. (2020). A two-step model for creative teaching in higher education. Journal of Learning Development in Higher Education, (18).    
DOI: https://doi.org/10.47408/jldhe.vi18.574
Tornatzky, L.G & Waugaman, P.G. (2014). Academic culture and technology transfer: some change interventions, Available at: http://dx.doi.org.
Turkashund, M. (2018). Phenomenological study of learning culture in virtual education (Master's course of Virtual University of Science and Industry). Dissertation of unspecified course. Tehran Teacher Training University, Faculty of Educational Sciences. (In Persian).
Väljataga, T. & Fiedler, H.D. (2014). Bringing a new culture of learning in to higher education, pp. 229-238, Available at: http://link.springer.com
Zolfagharzadeh, M., Zarei Matin, H. &  Amiri, A. (2012). Discovering University Culture: Theoretical Reinvestigation and Typology of Academic Culture Studies. Sterategic Management Thought, Volume: 5 Issue: 1. (In Persian).
پژوهش در روش‌های آموزش
دوره 1، شماره 2
شهریور 1402
صفحه 75-94

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 تیر 1402
  • تاریخ بازنگری: 04 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 18 مرداد 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار