شناسایی عوامل مؤثر بر استقرار سازمان یادگیرنده پژوهش‌محور در آموزش و پرورش

رسولی تبار, بهاره; ملکیان, فرامرز; موسوی, فرانک; کرم افروز, محمد جواد

doi:10.22091/jrim.2024.10900.1081

شناسایی عوامل مؤثر بر استقرار سازمان یادگیرنده پژوهش‌محور در آموزش و پرورش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحدکرمانشاه، ایران

² استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، ایران

³ دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، ایران

10.22091/jrim.2024.10900.1081

چکیده

مقاله حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر استقرار سازمان یادگیرنده پژوهش‌محور در آموزش و پرورش (مشخصاً آموزش و پرورش استان کرمانشاه)، با کاربست روش آمیخته و با تلفیق روش‌های‌کیفی (داده‌بنیاد) و کمی (پیمایشی) به انجام رسیده است. جامعه‌آماری پژوهش از دو قسمت کیفی– کمی تشکیل شده؛ در بخش‌کیفی، حجم نمونه پژوهش 20 فرد مدنظر بود که به شیوة «نمونه گیری نظری» تعداد 20 مصاحبه با مدیران و کارکنان آموزش و پرورش استان و خبرگان و صاحب‌نظران علمی و دانشگاهی انجام گرفت و در روش کمی، با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر شامل معلمان آموزش و پرورش استان کرمانشاه در دو سطح ابتدایی (شامل پایه‌های اول تا ششم) و متوسطه (شامل پایه‌های هفتم تا دوازدهم) به‌صورت تصادفی در نظر گرفته شدند. اطلاعات گردآوری‌شده حاصل از مصاحبه‌ها، با استفاده از روش پژوهش داده‌بنیاد (تئوری زمینه‌ای) و اطلاعات حاصل از پرسش‌نامه با استفاده از آزمونهای تحلیل عاملی تأییدی و مدل سازی معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل فرار گرفتند و در این پژوهش به منظور سنجش اعتبار (روایی) پرسش‌نامه از دو روش اعتبار محتوایی (با روش اعتبار صوری) و اعتبار سازه و به منظور بررسی پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. یافته‌ها مبین آن بوده است که «سازمان یادگیرندة پژوهش‌محور»، موجودیتی پویا و متغیر می‌باشد که عواملی علّی «فردی و سازمانی» (مشتمل بر ویژگی‌های شخصیتی، باورها و نیازهای مربیان و متربیان، انگیزه‌های شغلی و نیز برنامه‌ریزی سازمانی)، عوامل زمینه‌ای مبتنی بر «روزآمدی و تحول بنیادین» (مشتمل بر تحول در نظام تعلیم و تربیت، تحول سازمانی و تحول فردی)، عوامل مداخله‌گر «درون سازمانی» (مشتمل بر امکانات و ظرفیت های سازمانی، ساختار سازمانی، مدیریت و فرهنگ سازمانی) بر استقرار این پدیده در آموزش و پرورش استان کرمانشاه اثرگذار است.از میان عوامل شناسایی‌شده مذکور، از منظر پاسخگویان، عوامل فردی (با میانگین 4.11)، تحول در نظام تعلیم و تربیت (با میانگین 3.67) و نیز ساختار سازمانی (با میانگین 3.16) نسبت به سایر ابعاد بیشترین اثر گذاری را داشتند.

تازه های تحقیق

«سازمان یادگیرنده پژوهش‌محور» به مثابة سازمانی مبتنی بر پویایی و تحول و برآمده از کنشگری فردی، گروهی و سازمانی، موجودیتی پویا و متغیر تلقی می گردد که استقرار و موجودیت یافتن آن تحت تأثیر عوامل و شرایطی علّی، زمینه‌ای و مداخله‌گر قرار خواهد داشت؛ به‌طوری که، عوامل علّیِ درون و برون سازمانی (فردی و سازمانی) از قبیل: «ویژگی‌های شخصیتی»، «باورها و ادراکات»، «نیازهای مربیان و متربیان»، «برنامه‌ریزی سازمانی» و نیز «انگیزه‌های شغلی» و نیز عوامل زمینه‌ای و بسترساز در دو سطح خرد و کلان مشتمل بر «تحول در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی»، «تحول سازمانی» و «تحول فردی» بر شکل‌گیری آن اثرگذار می‌باشد. در این نوع سازمان که مبتنی بر جایگزینی پژوهش‌محوری به جای تأکید صرف بر آموزش‌محوری در نظام آموزش و پروش می باشد و به واقع سازمانی زاییده روزآمدی و بروزرسانی، منطبق با تغییرات و تحولات محیطی و سازمانی مبتنی بر سبک مدیریتی آینده نگرانه است؛ «شرایط سازمانی» مشتمل بر مقوله‌هایی چون «امکانات و ظرفیت‌های سازمانی»، «سبک مدیریت در سازمان»، «ساختار سازمانی» و نیز «فرهنگ سازمانی» به مثابه عواملی مداخله‌گر، در کنار عوامل علّی و زمینه ای، در بروز و ظهور آن سازمانی اثرگذار می باشند و در این میان پاسخ‌گویان از ساختار سازمانی (با میانگین 3.16) نسبت به سایر ابعاد ارزیابی بهتری داشته‌ و این عامل را اثرگذارتر عنوان نموده‌اند و این امر حکایت از آن دارد که نمی‌توان سازمان یادگیرنده پژوهش‌محور را جدای از محیط پیرامونی در نظر گرفت و در کنار آن باید بسترهای لازم درونی را نیز مهیا نمود.بی‌شک استقرار چنین پدیده‌ای با چنین مؤلفه‌ها و ابعادی در آموزش و پرورش استان کرمانشاه، قابل درک و پیش‌بینی است که پیامدها و آثاری سازمانی و فراسازمانی در سطوح و ابعاد خرد، میانه و کلان مشتمل بر «پیامدهای فردی»، «پیامدهای سازمانی» و نیز «ارتقاء سطح علمی کشور» در پی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying Factors Affecting the Establishment of Research-oriented Learning Organization in Education (Case Study: Kermanshah Department of Education)

نویسندگان [English]

Bahareh Rasoulitabar ¹
Faramarz Malekian ²
Farank Mousavi ³
Mohamadjavad Karamafrooz ²

¹ Ph.D. Student in Educational Management, Department of Educational Sciences, Islamic Azad University, Kermanshah Branch, Iran

² Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Islamic Azad University, Kermanshah Branch, Iran

³ Associate Professor, Department of Educational Sciences, Islamic Azad University, Kermanshah Branch, Iran

چکیده [English]

This article aims to identify "factors affecting the establishment of research-oriented learning organization in education (specifically education department in Kermanshah province)" by using a mixed method and combining qualitative (data base) and quantitative (survey) methods. The socio-statistical research consists of two qualitative-quantitative parts; In the qualitative part, the sample size of the research was 20 people; 20 interviews were conducted with the managers and employees of the education department as well as with science experts using the method of "theoretical sampling". In terms of the quantitative method, using the Cochran formula, 384 people including the education teachers of Kermanshah province at both levels of primary (including first to sixth grades) and secondary (including seventh to twelfth grades) were considered randomly.The information collected from the interviews was analyzed using the foundational data research method (Grounded Theory) and the information obtained from the questionnaire were analyzed using confirmatory factor analysis tests and structural equation modeling. in this research in order to measure the validity of the questionnaire, both content validity (using face validity method) as well as construct validity were used. Also, Cronbach's alpha coefficient was used to check the reliability.The findings have shown that the "research-oriented learning organization" is a dynamic and changing entity that has "individual and organizational" causal factors (including personality traits, beliefs and needs of educators and learners, job motivations and organizational planning), background factors based on "fundamental modernization and evolution" (including evolution in the education system, organizational evolution and individual one), "intra-organizational" intervening factors (including organizational facilities and capacities, organizational structure, management and organizational culture) are effective on the establishment of this phenomenon in education. Based on the respondants’ viewpoints, individual factors (with an average of 4.11), evolutions in the education system (with an average of 3.67) and organizational structure (with an average of 3.16) had the greatest effect in comparison to other identified factors.

کلیدواژه‌ها [English]

education
learning organization
research-oriented
Grounded Theory
Kermanshah

مراجع

کاظمی، سید کاظم. (1397). بررسی میزان تحقق مؤلفه‌های سازمان یادگیرنده در دانشگاه کابل از دیدگاه اعضای هیأت علمی و دانشجویان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کاشان، دانشکده علوم انسانی.

قاضی‌اردکانی، راحله؛ ملکی، حسن؛ نیزیگی، علیرضا و درتاج، فریبرز. (1395). تبیین رویکرد پژوهش‌محور در تدریس و تحلیل محتوای کتاب‌های مطالعات اجتماعی دورة ابتدایی (سوم تا ششم) بر اساس مؤلفه‌های پژوهش محور، پژوهش در نظام‌های آموزشی،11(39): 7-23. doi: 10.22034/jiera.2018.61050

ملکی، حسن؛ قاضی‌اردکانی، راحله، صادقی، علیرضا و درتاج، فریبرز (1395)، رویکرد پژوهش‌محور در آموزش: ماهیت، ضرورت‌ها، مؤلفه‌ها و راهکارهای آموزشی. پژوهش کیفی در برنامة درسی،2 (5): 66- 35.

سبحانی‌نژاد، مهدی؛ شهابی، بهنام و یوزباشی، علیرضا. (1385). سازمان یادگیرنده (مبانی نظری الگوی تحقق و سنجش)، چاپ اول، تهران: یسطرون

Denton, John.(1998). Organizational Learning and Effectiveness. Routledge

Garvin, D.(1993), Building learning organization. Harvard Business Review; 71(4), 78-91.

Ghazi Ardakani, R., Maleki, H., Sadeghi, A., & Dortaj, F.(2015), Explaining the research-oriented approach in teaching and content analysis of social studies books of the primary school (grade 3 to grade 6) based on the components of research-oriented studies. Research in Educational Systems, 11(39), 7-23.[In Persian]

Kazemi, Seyyed Kazem (2017). Examining the degree of realization of the components of the learning organization in Kabul University from the perspective of faculty members and students. Humanities[Master’s thesis]. Kashan University.

Koskinen, K. U., & Pihlanto, P. (2008). Strategic Knowledge and Intellectual Capital Management in Project-Based Companies. In Knowledge Management in Project-Based Companies: An Organic Perspective (pp. 158-170). Palgrave Macmillan UK.

Lindkvist, L. (2004). Governing project-based firms: Promoting market-like processes within hierarchies. Journal of Management and Governance, 8(1), 3-25.

Maleki, H., Ghazi Ardakani, R., Sadeghi, A., & Dartaj, F. (2014). Research-oriented approach in education: nature, necessities, components and educational solutions, Qualitative Research in Curriculum, 2(5), 66-35.[In Persian]

Meyers, Chet (2015), Teaching Students to Think Critically (Kh. Abili, Trans). Samt, (Original work published 1986). [In Persian]

Senge, P. M., Cambron-McCabe, N., Lucas, T., Smith, B., & Dutton, J. (2000). Schools that learn: A fifth discipline fieldbook for educators, parents, and everyone who cares about education. Doubleday.

Sense, A. J. (2008). Conceptions of learning and managing the flow of knowledge in the project‐based environment. International Journal of Managing Projects in Business, 1(1), 33-48.

Şimşek, P., & Kabapınar, F. (2010). The effects of inquiry-based learning on elementary students’ conceptual understanding of matter, scientific process skills and science attitudes. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 1190-1194.

Sobhaninejad, M., Shehabi, B., & Yuzbashi, A. (2016). The Learning Organization (Theoretical Foundations of the Realization and Measurement Model) (1^st ed.), Yastroon. [In Persian]

Song, J. H., Joo, B. K., & Chermack, T. J. (2009). The dimensions of learning organization questionnaire (DLOQ): A validation study in a Korean context. Human Resource Development Quarterly, 20(1), 43-64.