ارزیابی کیفیت خدمات آموزشی با استفاده از روش‌‌های تصمیم‌‌گیری چند معیاره در نظام آموزش عالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری رشته مدیریت آموزش عالی دانشگاه شهید بهشتی، ایران، تهران. مدرس دانشگاه

چکیده

موسسات آموزش عالی به عنوان یکی از انواع سازمان‌‌های خدماتی باید به منظور شناسایی انتظارات و نیازهای دانشجویان، حفظ و جلب وفاداری آنها و کسب مزیت رقابتی، تلاش کنند و خدمات با کیفیت به آنها ارائه دهند. بررسی روش‌ها و رویکردهای مطرح در نظام‌‌های تضمین کیفیت به عنوان راهبرد مناسبی جهت حفظ و ارتقاء کیفیت نظام آموزش عالی و پاسخی مناسب به چالش‌‌های پیش رو در ارائه خدمات با کیفیت مورد توجه قرار گرفته است. در فرایند ارزیابی کیفیت خدمات به عنوان یک فرآیند تصمیم، می‌‌توان از تکنیک‌‌های تصمیم‌‌گیری چند معیاره به عنوان روشی جدید جهت سنجش مطلوبیت و کیفیت آن نام برد. این پژوهش از لحاظ هدف، بنیادی و جزء روش‌‌های توصیفی مروری می‌‌باشد که سعی نموده با بررسی اسناد و اطلاعات به ارائه یافته‌‌ها با روش توصیفی پرداخته و موجبات مقایسه دو روشAHP)) و (Topsis) به عنوان روش‌هایی مناسب جهت ارزیابی کیفیت خدمات آموزش عالی فراهم نماید. در این پژوهش جهت گردآوری داده‌‌ها از روش مطالعات کتابخانه‌‌ای استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که روش‌‌های تصمیم‌‌گیری چند معیاره AHP)) و (Topsis) از توانمندی مناسبی برای ارزیابی کیفیت خدمات آموزشی نظام آموزش عالی برخوردارند

تازه های تحقیق

در این پژوهش به معرفی دو روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی و الگوریتم Topsis به عنوان روش‌های تصمیم‌‌گیری چند معیاره پرداخته شد. فرایند تحلیل سلسله مراتبی جهت تصمیم‌‌گیری و انتخاب یک گزینه از میان گزینه‌‌های متعدد تصمیم با توجه به شاخص‌‌هایی که تصمیم‌‌گیرنده تعیین می‌کند، به کار می‌رود و الگوریتم Topsis، به عنوان یک تکنیک تصمیم‌‌گیری چند شاخصه جبرانی بسیار قوی، برای اولویت‌بندی گزینه‌‌ها از طریق شبیه نمودن به جواب ایده‌‌آل است که نسبت به تکنیک وزن‌‌دهی، حساسیت بسیار کمی دارد و پاسخ‌‌های حاصل از آن تغییر عمیقی نمی‌‌کنند. با توجه به مطالب فوق می‌‌توان گفت که روش‌‌ها و تکنیک‌‌های مختلفی جهت بررسی و ارزیابی کیفیت فعالیت‌‌های موسسات خدماتی وجود دارد، اما لازم است که متولیان با به کارگیری روش‌‌های تصمیم‌‌گیری چند معیاره بر شاخص‌‌هایی که امتیاز و تاثیرگذاری زیادی برای ارزیابی کیفیت خدمات دارند، بیشتر تأکید کنند. این امر باعث می‌‌شود تا شاخص‌‌های مهم‌‌تر در امر کیفیت خدمات آموزش عالی بیش‌‌تر مورد تاکید قرار گیرند و بتوان به فهم ارتباط بین این شاخص‌‌ها و کیفیت خدمات نائل آمد و با رفع نقاط ضعف در فرآیند ارائه خدمات و توجه و تاکید بر چنین معیارهایی به بهبود، حفظ و ارتقاء کیفیت خدمات کمک شایانی نمود. از طرفی کاربرد این تکنیک‌‌ها در مقایسه بین فعالیت‌‌ها‌‌ی گوناگون کیفی موجب می‌‌شود تا رتبه‌بندی و اولویت‌بندی دقیق‌تری صورت پذیرد و از خطاهای اندازه‌‌گیری بر اساس کاربرد اوزان مساوی برای تمامی معیارهای کمی و کیفی کاسته شود. روش‌‌های فوق می‌‌توانند بر مبنای منطق فازی جهت مطالعه و ارزیابی کیفیت خدمات آموزش عالی کاربرد وسیعی داشته باشند و محاسباتی دقیق‌‌تر نسبت به رویکردهای موجود به عمل آورند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of the Quality of Educational Services Using Multi-criteria Decision-making Methods in the Higher Education System

نویسنده [English]

  • Hamidreza Noche Nasar
Ph.D. of higher educational management, shahid beheshti university, university lecturer
چکیده [English]

Higher education institutions, as one of the types of service organizations, should try to identify the expectations and needs of students, maintain and attract their loyalty and gain a competitive advantage, and provide them with quality services. Examining the methods and approaches proposed in quality assurance systems has been considered as a suitable strategy to maintain and improve the quality of the higher education system and a suitable response to the challenges ahead in providing quality services. In the service quality evaluation process as a decision process, multi-criteria decision-making techniques can be mentioned as a new method to measure its desirability and quality. In terms of its fundamental purpose, this research is part of the descriptive review methods, which tried to present the findings with a descriptive method by examining the documents and information, and compared the two methods (AHP) and (Topsis) as suitable methods to evaluate the quality of higher education services. In this research, the method of library studies was used to collect data. The results of the research showed that the multi-criteria decision-making methods (AHP) and (Topsis) have a suitable ability to evaluate the quality of educational services in the higher education system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evaluation
  • Quality
  • Educational Services
  • Higher Education System
  • Multi-criteria Decision Making
اردکانی، سعید؛ صادقی آرانی، زهرا؛ صیادی تورانلو، حسین (1388). تجزیه و تحلیل شکاف کیفیت خدمات در بانک‌‌های دولتی شهرستان یزد و رتبه‌بندی آن‌‌ها با استفاده از تکنیک Topsis. کاوش‌‌های مدیریت بازرگانی، شماره اول، صص97-79.
اصغرپور، محمدجواد (1377). تصمیم‌‌گیری‌‌های چند معیاره. تهران: دانشگاه تهران.
باقرزاده خواجه، مجید؛ باقرزاده، فاطمه (1388). بررسی کیفیت خدمات مراکز آموزش عالی تبریز با استفاده از مدل سروکوال و رتبه‌بندی مراکز با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی. آموزش و ارزشیابی (علوم تربیتی)، شماره 8، صص54-31.
بامشاد، شناور؛ حسینی، سید محسن و اورک، ندا (1391). کاربرد فرایند تحلیل سلسه مراتبی (AHP) در ارزیابی توان سرزمین به منظور توسعه شهری در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS). تحقیقات جغرافیایی. شماره 2، پیاپی 105. صص 149-129.
پرداختچی، محمدحسن؛ قهرمانی، محمد؛ گلدوست جویباری، یاسر (1388). کیفیت زندگی کاری. تهران: نشر به اوران.
پوراسفدن، قنبرعباس؛ شجاعی، امیرعباس؛ شیری، مهران (1389). پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار، شماره1، صص42-31.
پورمعلم, ناصر و محمد هاشمی (۱۳۸۳). مدیریت حمل و نقل بار در پایانه‌های لجستیکی تصمیم‌سازی با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP. اولین کنفرانس لجستیک و زنجیره تامین، تهران، انجمن لجستیک ایران.
حق‌‌شناس، اصغر؛ کتابی، سعیده؛ دلوی، محمدرضا (1386). ارزیابی عملکرد با روش امتیازات متوازن از طریق فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی. دانش مدیریت، سال20، شماره77، صص46-21.
ریاحی، بهروز (1384). نظریه نوین مدیریت کیفیت جامع در بخش دولتی ایران. تهران: نشر مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.
شاهوردیانی، شادی (1389). طراحی ابزار سنجش کیفیت خدمات پژوهشی مبتنی بر مدل سروکوال. حسابداری مدیریت. شماره5، صص95-87.
علیزاده سوادکوهی، مهدی (1391). استفاده از مدل ترکیبی AHP و Topsis به منظور توزیع عادلانه امکانات و کاهش هزینه‌‌های شهری. دانشنامه اقتصاد شهر، شماره 13،صص 116-113.
عنایتی نوین‌‌فر، علی؛ یوسفی افراشته، مجید؛ صیامی، لیلا؛ و جواهری دانشمند، محمد (1390). ارزیابی کیفیت خدمات دانشگاه پیام نور بر اساس مدل سروکوال. پژوهش و برنامه‌‌ریزی در آموزش عالی، شماره 61،
صص 135-151.
عیسوی، وحید؛ کرمی، جلال، علیمحمدی، عباس و نیک‌نژاد، سید علی (1389). مقایسه دو روش تصمیم‌گیری AHP و Fuzzy-AHP در مکان یابی اولیه سدهای زیرزمینی در منطقه طایقان. علوم زمین. سال 22، شماره 85، صص: 27-34.
مدهوشی، مهرداد؛ زالی، محمدرضا؛ نجیمی، نسیم (1388). تشکیل خانه کیفیت در نظام آموزش عالی. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره51، صص121-154.
مشیری، اسماعیل (1380) مدل تعدیل شده AHP برای نظرسنجی و تصمیم‌‌گیری‌‌های گروهی. دانش مدیریت، شماره52، صص92-63.
محمد مرادی، اصغر؛ اخترکاوان، مهدی (1388). روش‌شناسی مدل‌‌های تحلیل تصمیم‌‌گیری چند معیاره. آرمانشهر، شماره 2، صص 125-113.
محمد هادی، فریبرز (1390). طراحی الگوی تضمین کیفیت آموزش منابع انسانی در چارچوب روش تحلیل اهمیت ـ عملکردIPA . رساله دکتری، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی.
مختاریان، فرانک؛ محمدی، رضا (1387). ارزشیابی، اعتبار سنجی و تضمین کیفیت در نظام آموزش عالی کشور هند. تهران: نشر البرز فرا دانش.
موسی خانی، مرتضی؛ نایبی، امین؛ بخشی، جواد (1386). ارائه یک متدولوژی فازی جهت ارزیابی عملکرد تامین‌‌کنندگان در فرایند برون سپاری، دانآش مدیریت، سال20، شماره77، صص123-88.
مومنی، منصور؛ مرمضی، حسن(1385). ارتقای کیفیت خدمات امور مالی با به کارگیری AHP و QFD. بررسی‌‌های حسابداری و حسابرسی، شماره 48، صص124-105.
میرغفوری، حبیب الله؛ طاهری دمنه، محسن؛ زارع، حبیب؛ آبادی، احمد (1388) ارزیابی روش‌های سنجش کیفیت خدمات به وسیله شبکه‌های عصبی مصنوعی. چشم‌انداز مدیریت، شماره 31، صص 79-63.
میرفخرالدینی، حیدر؛ فرید،‌‌داریوش؛ طحاری مهرجردی، محمدحسین؛ زارعی،محمد (1389). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌‌گیری چندمعیاره. مدیریت سلامت، شماره14. صص62-51.
نسترن، مهین؛ ابوالحسنی، فرحناز؛ ایزدی، ملیحه (1389). کاربرد تکنیک تاپسیس در تحلیل و اولویت‌بندی توسعۀ پایدار مناطق شهری. جغرافیا و برنامه‌‌ریزی محیطی، سال21، شماره 38، صص 83-100.
نوری، ایرج، اسدی، بابک؛ رضازاده، امیر(1386) ارزیابی کیفیت آموزش با تکنیک MCDM فازی. دانش مدیریت، سال20، شماره 78.