تحلیل شبکۀ اجتماعی هم‌نویسندگی کتب اعضای هیئت‌علمی رشته علوم تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دکتری مدیریت آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تحلیل ساختار شبکه اجتماعی هم‌نویسندگی کتب اعضای هیئت‌علمی رشتة علوم تربیتی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران انجام گردید. در این پژوهش از رویکرد علم‌سنجی و تحلیل شبکه‌های اجتماعی استفاده شده است. جامعة آماری این پژوهش کتب منتشرشده اعضای هیئت‌علمی رشته علوم تربیتی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران است که توسط سازمان‌های انتشاراتی چاپ گردیده و در سایت خانة کتاب نمایه شده است. با روش نمونة در دسترس 643 کتاب بررسی شد. در این پژوهش ابتدا به بررسی الگوهای هم‌نویسندگی در کتب اعضای هیئت‌علمی رشته علوم تربیتی پرداخته و سپس با رویکرد علم‌سنجی به مطالعه ساختار شبکه هم‌نویسندگی با استفاده از شاخص‌های کلان چگالی یا تراکم، ضریب خوشه‌بندی، قطر شبکه ، اتصال و میانگین فاصله پرداخته شد و برای بررسی عملکرد هر یک از اعضا از شاخص‌های خرد مرکزیت درجه، بینیت، نزدیکی و بردار ویژه استفاده گردید. بررسی الگوهای هم‌نویسندگی بین اعضای هیئت‌علمی نشان داد که بیشترین میزان هم‌نویسندگی در بین جامعة مورد مطالعه  به‌صورت 231 مورد دونویسندگی (36 درصد)،  104 مورد به‌صورت سه‌نویسندگی (16 درصد) ، 32 مورد به‌صورت چهارنویسندگی (5 درصد)، 46 مورد به‌صورت پنج نویسندگی و بیشتر (7 درصد) بوده است. سهم تک‌نویسندگی در این بین 230 مورد (36 درصد)  گزارش شده است. به بیان دیگر 64 درصد کتاب‌ها به‌صورت مشارکتی منتشرشده است. شبکه هم‌نویسندگی کتب اعضای هیئت‌علمی رشته علوم تربیتی از تعداد 106 گروه و 100 پیوند تشکیل شده‌است. همچنین بررسی شاخص‌های کلان شبکة اجتماعی هم‌نویسندگی در جامعه مورد مطالعه نشان‌دهندة آن است که این ساختار، به دلیل چگالی کم آن از انسجام پایینی برخوردار بوده و شبکه هم‌نویسندگی کتب اعضای هیئت‌علمی علوم تربیتی، شبکه‌ای گسسته و دارای روابط بسیار کم میان گروه‌های مختلف است. تحلیل شاخص‌های خرد نشان می‌دهد که با توجه به شاخص مرکزیت افرادی چون محمود مهرمحمدی، کوروش فتحی‌واجارگاه و محمد عطاران و خسرو باقری، از جایگاهی برجسته و میزان نفوذ و قدرت آن‌ها در شبکه، نسبت به سایر اعضا، بالاتر بوده و دارای بیشترین قدرت تأثیرگذاری علمی هستند و این افراد به نوعی جریان اطلاعات در شبکه را کنترل می‌کنند.

تازه های تحقیق

بررسی الگوهای هم‌نویسندگی کتب اعضای هیئت‌علمی رشتة علوم تربیتی نشان داد که در حدود 64 درصد از کتب منتشرشده به‌صورت مشارکتی به مرحلة نگارش درآمده است که البته این مشارکت با سایر افراد همچون دانشجویان، پژوهشگران، استادان و اعضای هیئت‌علمی در سراسر کشور بوده است. 

تراکم شبکة هم‌نویسندگی کتب اعضای هیئت‌علمی رشتة علوم تربیتی نشان می‌دهد که تنها 0.9 درصد تمام روابط ممکن بین استادان این رشته به مرحلة فعلیت درآمده است. می‌توان گفت که ساختار شبکه هم‌تألیفی اعضای هیئت‌علمی علوم تربیتی در کتب منتشرشده، به دلیل چگالی کم آن از انسجام پایینی برخوردار می‌باشد.

بررسی شاخص‌های کلان با استفاده از سنجة چگالی یا تراکم نشان‌دهنده آن است که شبکة هم‌نویسندگی کتب اعضای هیئت‌علمی علوم تربیتی، شبکه‌ای گسسته و دارای روابط بسیارکم میان گره‌های مختلف است.اندازه پایین شاخص اتصال شبکه (0.082)  هم‌نویسندگی، نشان‌دهندة کاهش میزان ارتباط بین اعضای هیئت‌علمی می‌باشد. چندپارگی معادل 0.918 نیز تاییدکنندة این یافته است که شبکة مطالعه شده، شبکه‌ای گسسته است که در آن جریان اطلاعات به‌کندی صورت می‌پذیرد. نتایج حاصل از بررسی سنجه‌های مرکزیت نشان داد افرادی که از مرکزیت درجة بیشتری برخوردارند به دلیل اینکه گره‌های زیادی دارند، از جایگاه بالاتری در شبکه به لحاظ شدت نفوذ و اثرگذاری برخوردار بوده و حداکثر امکان دسترسی به منابع و اطلاعات منتشرشده در شبکه را داشته و توانایی فراخوانی حداکثر اطلاعات را از شبکه دارند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Co-authorship Social Network Analysis of Educational Sciences Faculty Members’ Books

نویسندگان [English]

  • Zahra Maarefvand 1
  • Hamidreza Nocheh Nasar 2
1 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Faculty of Literature and Humanities, University of Qom, Qom, Iran
2 Ph.D. in Higher Education Management, Department of Educational Sciences, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted with the aim of analyzing the structure of the social network of co-authoring books by faculty members in the area of educational sciences of Tehran province universities. In this research, the scientometric approach and analysis of social networks has been used. The statistical population of this research is the books published by the faculty members in the area of educational sciences in public universities of Tehran, which were published by publishing organizations and were indexed on Khaneh Ketab website. 643 books were studied using the available sample method. In this research, at first the patterns of co-authorship in the books of faculty members in the area of educational sciences were examined, then, with a scientometric approach, the structure of the co-authorship networks using macro indicators of density including clustering coefficient, network diameter, connectivity, and average were studied. The distance was considered and micro-indices of centrality degree, betweenness, closeness and eigenvector were used to check the performance of each member. Examining the patterns of co-authorship among faculty members showed that the highest amount of co-authorship among the studied population was 231 cases of double authorship (36 percent), 104 cases of triple authorships (16 percent), 32 cases of four authorships (5 percent), and 46 cases of five authorships or more (7 percent). The share of single authorship has been reported in 230 cases (36 percent). In other words, 64 percent of the books are collaboratively published. The co-authoring network of books by faculty members in the area of educational sciences consists of 106 nodes and 100 links. Also, the examination of the macro indicators of the social network of co-authorship in the studied society shows that this structure has low cohesion due to its low density, and the network of co-authorship of books by educational science faculty members is a discrete network with very few relationships between different nodes. The analysis of the micro-indices show that according to the centrality index, scholars such as Mahmoud Mehrmohammadi, Kourosh Fathi Vajargah, Mohammad Attaran and Khosrow Bagheri have prominent positions and their level of influence and power in the network is higher than other members. Also, these people somehow control the flow of information in the network.

کلیدواژه‌ها [English]

  • faculty members
  • field of educational sciences
  • social network
  • co-authorship

مراجع

ابوطالبی، پروانه و بیگلو، محمدحسین. (1395). ترسیم شبکه هم‌تألیفی پژوهشگران حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی طی سال‌های 2016- 2006. مطالعات دانش‌شناسی، (9)3. 20-1.
حریری، نجلا و نیکزاد، مهسا. (1390). شبکه‌های هم‌تألیفی در مقالات ایرانی رشته‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی، روان‌شناسی، مدیریت و اقتصاد در پایگاه ISI بین سال‌های 2000 تا 2009. پردازش و مدیریت اطلاعات، (4)26. 825-844.
حیدری، غلامرضا. (1388). پیش‌فرض‌های معرفت‌شناختی علم‌سنجی.کتابداری و اطلاع‌رسانی، (1) 14. 96- 71.
حیدری، غلامرضا؛ عصاره، فرید؛ حری، عباس و پاک‌سرشت، محمد جعفر. (1392). بنیان‌های تاریخی و جامعه‌شناختی پیدایش و گسترش علم‌سنجی. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 64. 56-37.
خاصه، علی‌اکبر و سهیلی، فرامرز. (1397). ترسیم چشم‌انداز پژوهش در علم‌سنجی و حوزه‌های سنجشی وابسته. پردازش و مدیریت اطلاعات، (3) 33، 966-941.
رحیمی، ماریه و فتاحی، رحمت‌الله. (1387). بررسی وضعیت همکاری  علمی اعضای هیئت‌علمی در چهار حوزه موضوعی در دانشگاه فردوسی مشهد. کتابداری و اطلاع رسانی، (2)11. 120-95.
سادات‌موسوی، علی؛ نوشین‌فرد، فاطمه؛ حریری، نجلا و محمداسماعیل، صدیقه. (1394). تحلیل ساختار شبکه اجتماعی هم‌نویسندگی کشورها در حوزه علوم و فناوری هسته‌ای: شاخص‌های سطح خرد و کلان. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، (3) 49. 376-355.
سهیلی، فرامرز و عصاره، فریده. (1392). بررسی تراکم و اندازه شبکه اجتماعی موجود در شبکة هم‌نویسندگی مجلات علم اطلاعات. پردازش و مدیریت اطلاعات. 29 (2).  372-351.
شارع‌پور، محمود و فاضلی، محمد. (1386). جامعه‌شناسی علم و انجمن‌های علمی در ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی؛ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی.
عرفان‌منش، محمدامین؛ ارشدی، هما. (1394). شبکة هم‌نویسندگی مؤسسات در مقاله‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی ایران. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، (1) 49. 100- 79.
گلینی‌مقدم، گل‌نسا؛ مومنی، عصمت و ستارزاده، اصغر. (1393). تیپ شناسی و روش تحقیق مطالعات همکاری علمی در ایران. رهیافت، (57)24. 62-51.
نوغانی‌دخت‌بهمنی، محسن و صادقی‌نژاد، مهسا. (1393). روش تحلیل شبکه (رویکردهای نظری و تکنیک‌ها). دومین کنفرانس ملی جامعه‌شناسی  وعلوم اجتماعی. قابل دسترس در: https://profdoc.um.ac.ir.
Abotalebi, P., & Biglu, M. (2017). Developing Co-authorship Networks in the Field of Library and Information Science during 2006-2016. Knowledge Retrieval and Semantic Systems, 3(9), 1-20. https://doi.org/10.22054/jks.2017.18741.1120. [In Persian]
Anilkumar, N. (2013). Publication pattern of scientists of physical research laboratory (PRL), Ahmedabad, India. Library Philosophy and Practice (e-journal), 1-20.‏
Babchuk, N., Keith, B. and Peters, G. (1999).Collaboration in Sociology and Other Scientific Disciplines: A Comparative Trend Analysis of Scholarship in the Social, Physical, and Mathematical Sciences. The American Sociologist, 3(30), 5-21.
De Stefano, D., Giordano, G., & Vitale, M. P. (2011). Issues in the analysis of co-authorship networks. Quality & Quantity, 45, 1091-1107. doi: 10.1007/s11135-011-9493-2
Erfanmanesh, M., & Arshadi, H. (2015). Co-authorship Network of Institutions in Iranian Knowledge and Information Science Papers. Academic Librarianship and Information Research, 49(1), 79-99. doi: 10.22059/jlib.2015.56966. [In Persian]
Glini Moghadam, G; Momeni, E., & Sattarzadeh, A. (2013). Typology and research method of scientific cooperation studies in Iran. Approach, 57, 51-62. [In Persian]
Hariri, N., & Nikzad, M. (2011). Co-authorship networks of Iranian articles in Library and Information Sciences, Psychology, Management and Economics in ISI during 2000-2009. Iranian Journal of Information Processing and Management, 26(4), 825-844. [In Persian]
Heidari, G. (2008). Epistemological presuppositions of scientometrics. Library and Information Sciences, 14 (1), 71-96. [In Persian]
Heidari, G., Assareh, F., Horri, A., & Pakseresht, M. (2013). Historical and sociological foundations of the emergence and expansion of scientometry. Journal of Library Studies and Information Science, 11, 56-37. [In Persian]
Hood, W., & Wilson, C. (2001). The literature of bibliometrics, scientometrics, and informetrics. Scientometrics, 52(2), 291-314.
Khasseh, A. A., & Soheili, F. (2018). Tracing the Landscape of Research in Scientometrics and Related Metric Areas. Iranian Journal of Information Processing and Management, 33(3), 941-966. doi: 10.35050/JIPM010.2018.036. [In Persian]
Kronegger, L., Mali, F., Ferligoj, A., & Doreian, P. (2012). Collaboration structures in Slovenian scientific communities. Scientometrics, 90(2), 631-647.
Martin, A., & Wellman, B. (2011). Social network analysis: An introduction. The SAGE handbook of social network analysis, 11-25.
Noghani Dokht Bahmani, M., & Sadeghinejad, M. (2013).The Method of Network Analysis (Theoretical Approaches and Techniques), 2nd Sociology & Social Sciences Conference. 15 Jan., 2015 UT Conference Center, Tehran, Iran. Available in: https://profdoc.um.ac.ir. [In Persian]
Petersen, A. M. (2015). Quantifying the impact of weak, strong, and super ties in scientific careers. Proceedings of the National Academy of Sciences, 112(34), E4671-E4680.
Pike, T. W. (2010). Collaboration networks and scientific impact among behavioral ecologists. Behavioral Ecology, 21(2), 431-435.
Rahimi, M; Fatahi, R. (2008). Investigating the status of scientific cooperation among faculty members in four subject areas at Ferdowsi University of Mashhad. Library and information Sciences, 11(2), 120-95. [In Persian]
Sadat Mousavi, A., & Noshinfard, F. (2015). The Co-Authorship social network structure of countries in the field of nuclear science and technology analysis: the micro and macro level indicators. Academic Librarianship and Information Research, 49(3), 339-353. doi: 10.22059/jlib.2015.57950. [In Persian]
Sharapour, M & Fazeli, M. (2007). Sociology of science and scientific associations in Iran. Research Institute of Cultural and Social Studies; Ministry of Science, Research and Technology, Social Planning and Cultural Studies Office. [In Persian]
Soheili, F., & Osareh, F. (2014). A Survey on Density and Size of Co-authorship Networks in Information Science Journals. Iranian Journal of Information Processing and Management, 29(2), 351-372. doi: 10.35050/JIPM010.2014.038. [In Persian]

Refrences

Abotalebi, P., & Biglu, M. (2017). Developing Co-authorship Networks in the Field of Library and Information Science during 2006-2016. Knowledge Retrieval and Semantic Systems, 3(9), 1-20. https://doi.org/10.22054/jks.2017.18741.1120. [In Persian]
Erfanmanesh, M., & Arshadi, H. (2015). Co-authorship Network of Institutions in Iranian Knowledge and Information Science Papers. Academic Librarianship and Information Research, 49(1), 79-99. doi: 10.22059/jlib.2015.56966. [In Persian]
Glini Moghadam, G; Momeni, E., & Sattarzadeh, A. (2013). Typology and research method of scientific cooperation studies in Iran. Approach, 57, 51-62. [In Persian]
Khasseh, A. A., & Soheili, F. (2018). Tracing the Landscape of Research in Scientometrics and Related Metric Areas. Iranian Journal of Information Processing and Management, 33(3), 941-966. doi: 10.35050/JIPM010.2018.036. [In Persian]
Kronegger, L., Mali, F., Ferligoj, A., & Doreian, P. (2012). Collaboration structures in Slovenian scientific communities. Scientometrics, 90(2), 631-647.
Noghani Dokht Bahmani, M., & Sadeghinejad, M. (2013).The Method of Network Analysis (Theoretical Approaches and Techniques), 2nd Sociology & Social Sciences Conference. 15 Jan., 2015 UT Conference Center, Tehran, Iran. Available in: https://profdoc.um.ac.ir. [In Persian]
Petersen, A. M. (2015). Quantifying the impact of weak, strong, and super ties in scientific careers. Proceedings of the National Academy of Sciences, 112(34), E4671-E4680.
Pike, T. W. (2010). Collaboration networks and scientific impact among behavioral ecologists. Behavioral Ecology, 21(2), 431-435.
Sadat Mousavi, A., & Noshinfard, F. (2015). The Co-Authorship social network structure of countries in the field of nuclear science and technology analysis: the micro and macro level indicators. Academic Librarianship and Information Research, 49(3), 339-353. doi: 10.22059/jlib.2015.57950. [In Persian]

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 آذر 1402
  • تاریخ بازنگری: 23 تیر 1403
  • تاریخ پذیرش: 26 تیر 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار